Naum liab los yog kahau, raws li nws kuj hu ua, belongs rau tsev neeg liab. Cov liab no txawv rau qhov kev txiav txim ntawm liab. Vim tias lawv cov yeeb yam tshwj xeeb, lawv tau sib cais sib cais thiab nyias muaj nyias hom.
Piav qhia thiab Nta
Qhov pom tseeb tshaj plaws ntawm tus liab yog nws lub qhov ntswg loj, uas ncav cuag yuav luag 10 cm nyob ntev, tab sis qhov kev lees paub no siv tshwj xeeb rau cov txiv neej. Hauv cov pojniam, lub taub ntswg tsis yog qhov me me xwb, tab sis kuj tseem muaj tus qauv. Yog hais tias me ntsis upturned.
Cov hluas nos, tsis hais poj niam txiv neej, muaj lub qhov ntswg me me zoo, zoo li niam. Hauv cov txiv neej hluas, cov ntswg ntswg qeeb qeeb thiab ncav cuag qhov ntau thiab tsawg tsuas yog thaum pib ua nkauj xwb.
Lub hom phiaj ntawm qhov kev nthuav dav zoo li no hauv Kachau tsis paub meej. Nws yog qhov yuav tsum hais tias qhov loj ntawm lub qhov ntswg ntawm tus txiv neej, qhov ntau txaus nyiam tus txiv neej liab tau saib rau poj niam thiab txaus siab rau qhov zoo tseem ceeb hauv lawv cov pob.
Cov ntswg ntswg hnyav dua li poj niam ob zaug
Lub tsho ntom ntom nti thiab luv luv ntawm lub qhov ntswg-liab liab ntawm sab nraub qaum muaj xim liab-xim av xim nrog xim daj, xim txiv kab ntxwv thiab xim av, rau ntawm lub plab - lub teeb txho lossis txawm tias dawb. Ntawm lub ntsej muag ntawm cov liab tsis muaj ntaub plaub txhua, daim tawv nqaij yog xim liab-daj, thiab cov menyuam muaj lub ntsej muag xiav.
Lub paws ntawm lub qhov ntswg nrog grasping ntiv tes yog heev elongated thiab nyias, lawv saib es tsis txawv, txheeb ze rau lub cev. Lawv yuav them nrog cov plaub hau dawb paug. Tus Tsov tus tw yog tenacious thiab muaj zog, ntev npaum li lub cev, tab sis primate yuav luag tsis siv nws, uas yog vim li cas tus Tsov tus tw tsis zoo raug tsim, tshwj xeeb tshaj yog piv rau cov tw ntawm lwm tus tsiaj liab.
Ntxiv rau lub qhov ntswg, qhov tshwj xeeb txawv hauv cov txiv neej yog cov khau tawv uas qhwv ncig lawv lub caj dab, npog nrog txhav, plaub hau tuab. Nws zoo li dab tshos. Qhov zoo nkauj dub mane zuj zus raws caj ces kuj hais tias nyob rau hauv pem hauv ntej ntawm peb txiv neej lub qhov ntswg txiv neej.
Kachau txawv tus cwj pwm ntawm lawv lub suab nrov loj, uas, los ntawm cov piv txwv nrog tib neeg, raug tso dag tso luag hu ua "npias tsev." Cov ntsiab lus no tau yooj yim piav qhia. Cov tsev neeg ntawm nyias-lub cev liab rau uas belongs nquag qhov ntswg paub txog nws lub plab loj uas muaj ntau cov kab mob muaj txiaj ntsig hauv lawv.
Cov kab mob no ua rau muaj kev sib tsoo sai ntawm fiber ntau, pab tus tsiaj kom tau txais lub zog los ntawm kev noj zaub ntsuab. Ib qho ntxiv, cov kab mob muaj txiaj ntsig tshem tawm qee yam tshuaj lom, thiab nosaschi tuaj yeem noj cov nroj tsuag uas nws noj yog qhov txaus ntshai rau lwm yam tsiaj.
Hais txog lwm hom tsiaj liab, tus nosack yog qhov nruab nrab nruab nrab, tab sis hauv kev sib piv nrog tus liab me nws zoo li dev. Kev loj hlob ntawm cov txiv neej li ntawm 66 txog 76 cm, hauv cov poj niam ncav cuag 60 cm. Qhov ntev ntawm tus Tsov tus tw yog 66-75 cm. Hauv cov txiv neej, tus Tsov tus tw yog ntev me ntsis hauv poj niam. Qhov hnyav ntawm cov txiv neej feem ntau kuj ntau dua li cov ntawm lawv cov khub tsawg leej. Nws ncav cuag 12-24 kg.
Dua li ntawm nws qhov loj me, hnyav thiab hnav tsis pom ntsej muag, kahau yog hom tsiaj txawb. Feem ntau lub sijhawm lawv nyiam siv ntoo. Nosach ua viav vias rau ntawm tus ceg, sib txuas rau nws sab xub ntiag, tom qab ntawd rub cov ceg ntoo thiab dhia mus rau lwm ceg lossis ntoo. Mus rau hauv lub ntiaj teb tsuas yog tsim los ntawm kev tawm tsam cua lossis nqhis dej heev.
Txoj kev ua neej
Nosachi nyob nyob hauv hav zoov. Lawv tsaug zog thaum nruab hnub, thiab thaum tsaus ntuj thiab sawv ntxov, cov tsiaj nyob hauv cov tsev ntoo tuab nyob ze cov dej, uas lawv tau xaiv ua ntej. Qhov siab tshaj plaws nyob rau hauv liab liab yog pom nyob rau yav tav su thiab yav tsaus ntuj.
Kachau nyob hauv tej pab pawg ntawm 10-30 cov tib neeg. Qhov sib koom tes me me no tuaj yeem yog harems, qhov twg txog 10 tus poj niam nrog lawv cov xeeb ntxwv uas tseem tsis tau mus txog tiav nkauj tiav nraug rau ib tug txiv neej, lossis lub tuam txhab txiv neej purely, muaj nyob ntawm ib leeg txiv neej.
Cov txiv neej tsis muaj hnoos qeev loj hlob thiab tawm hauv lawv tsev neeg (thaum muaj hnub nyoog 1-2 xyoos), thaum poj niam tseem nyob hauv pawg uas lawv yug los. Tsis tas li ntawd, nyob hauv poj niam liab liab lub cev, kev coj ua ntawm kev hloov pauv ib tus khub mus rau lwm tus yog nquag xyaum. Qee zaum, kom muaj txiaj ntsig ntau dua nyob rau hauv kev tau txais zaub mov rau lawv tus kheej lossis rau kev pw tsaug zog zoo hmo ntuj, ntau pawg ntawm cov neeg tsis muaj dab tsis nyob ib ntus ua ke rau hauv ib qho.
Kachau sib txuas lus siv lub ntsej muag thiab lub suab txawv txawv: mos muag, sib tshiav, quaj qw lossis quaj nyaum. Cov liab tau zoo heev, lawv tsis tshua muaj teeb meem lossis sib ntaus ntawm lawv tus kheej, tshwj xeeb hauv lawv pawg. Tus poj niam poj niam lub cev tuaj yeem pib ua me me, tom qab ntawd tus thawj coj ntawm pab yaj nres qhov no nrog lub suab tawm suab nrov nrov.
Nws tshwm sim hauv pawg pab pawg harem tus thawj coj hloov. Ib tus txiv neej hluas thiab muaj zog dua tuaj thiab hnav txhua yam cai ntawm tus tswv dhau los. Lub taub hau ntawm lub ntim tshiab tuaj yeem tua cov xeeb ntxwv ntawm cov qub. Hauv qhov xwm txheej no, leej niam ntawm cov tuag cov menyuam tawm ntawm pab pawg nrog tus txiv yeej.
Chaw Nyob
Nosach nyob ntawm ntug dej hiav txwv thiab dej nyob ntawm cov kob ntawm Borneo (Kalimantan) nyob hauv nruab nrab ntawm lub hiav txwv Malay. Nws yog cov kob thib peb loj tshaj plaws tom qab New Guinea thiab Greenland thiab tsuas yog qhov chaw hauv ntiaj chaw uas Kahau ntsib.
Cov liab liab tau nyob kaj siab nyob hauv cov hav zoov hav zoov, mangrove thiab dipterocarp thickets nrog cov ntoo ntsuab loj heev, hauv hav zoov thiab thaj chaw cog nrog hevea. Ntawm cov av nyob rau thaj tsam 250-400 m siab tshaj hiav txwv hiav txwv, ib tus liab liab uas tsis zoo li feem ntau yuav tsis pom.
Nosach - tsiajuas yeej tsis mus deb ntawm dej. Qhov qauv ua luam dej no zoo kawg nkaus, dhia mus rau hauv dej los ntawm qhov siab ntawm 18-20 m thiab npog qhov deb li 20 m ntawm plaub ceg, thiab hauv qhov tshwj xeeb tuab tuab ntawm cov hav zoov ntawm ob ceg ntoo.
Thaum txav hauv cov ntoo ntawm ntoo, lub qhov ntswg tuaj yeem siv ob qho tag nrho plaub paws, thiab nkag mus, sib hloov thiab rub lub forelimbs, lossis dhia los ntawm ceg rau ceg, uas nyob ntawm qhov kev deb heev ntawm ib leeg.
Hauv kev tshawb nrhiav cov zaub mov, nosats tuaj yeem ua luam dej lossis taug kev hauv cov dej ntiav
Kev noj haus
Hauv kev tshawb nrhiav cov zaub mov, nosaschi zoo li hla dhau 2-3 km ib hnub nyob ntawm tus dej, maj mam mus tob dua hauv hav zoov. Txog rau thaum yav tsaus ntuj, Kahau rov qab los. Cov zaub mov tseem ceeb ntawm cov liab yog cov tub ntxhais hluas twigs thiab nplooj ntawm cov ntoo thiab shrubs, txiv hmab txiv ntoo unripe, qee cov paj. Qee zaum cov khoom noj cog tau yaj nrog cov kab menyuam, cov cua nab, kab ntsig, thiab kab me me.
Chaw Sau Ntawv
Primates suav hais tias yog kev sib deev paub tab, tau mus txog lub hnub nyoog ntawm 5-7 xyoo. Cov txiv neej feem ntau paub tab tom qab dua poj niam. Hauv lub caij nplooj ntoo hlav thaum ntxov, mating liab pib lawv lub caij mating. Ntawm kahau, tus poj niam txhawb kom tus khub mus ua khub.
Nws, nrog nws tus txiv neej ntawm flirtatious, tiv thaiv thiab sib ntswg nws daim di ncauj nrog lub raj, tig nws lub taub hau, qhia nws tus qau, qhia tus txiv neej hais tias nws npaj rau "kev sib raug zoo".
Tom qab mating, tus poj niam daug rau cov xeeb ntxwv nyob rau thaj tsam li ntawm 170-200 hnub, thiab tom qab ntawd, feem ntau, ib cub yug. Leej niam pub nws nrog nws cov mis rau 7 lub hlis, tab sis tom qab ntawd tus menyuam tsis plam nws nrog nws mus ntev.
Hauv poj niam nosas, qhov ntswg tsis loj dua, xws li hauv caug
Lub neej ncua
Tsis muaj lub hom phiaj qhia txog ntau npaum li cas ntawm Kahau nyob hauv kev poob cev, vim hais tias hom kab no tseem tsis tuaj yeem tamed. Cov liab liab tsis zoo raug kev txom nyem thiab tsis tuaj yeem raug cob qhia. Nyob hauv tej chaw nyob nquag qhov ntswg nyob thaj tsam nruab nrab 20-23 xyoo, yog tias nws tsis dhau los ua cov tsiaj ntawm nws tus yeeb ncuab ua ntej, thiab cov tsiaj muaj lawv txaus.
Liab thiab pythons tua cov liab uas tsis muaj neeg pom, thiab Kahau thiab hiav txwv eagles tsis mob siab rau lawv. Kev nyab xeeb nyob rau hauv tos rau nosy hauv cov dej ntws thiab cov hav dej ntawm lub mangrove thicket, qhov twg loj loj cov kiav txhab zes ua tsiaj rau lawv. Vim li no, liab, txawm tias qhov tseeb tias lawv yog cov neeg ua luam dej zoo, nyiam kov yeej txoj kev dej hauv qhov nqaim tshaj plaws ntawm lub pas dej, qhov twg tus kiav vias tsuas muaj qhov chaw tig mus los.
Lub chaw tua tsiaj kuj ua rau muaj kev hem thawj rau kev txo cov pejxeem ntawm hom, txawm hais tias lub suab tua tsiaj liab muaj kev tiv thaiv raws li txoj cai. Cov neeg ua raws kahau vim cov tuab zoo nkauj pluab thiab cov nqaij tawv, raws li cov neeg ib txwm ua. Txo cov teb cog qoob loo thiab cov nag hav zoov, txhuav qhov av marshy, tib neeg hloov thaj chaw huab cua ntawm cov kob thiab txo thaj chaw uas haum rau cov chaw nyob ntawm lub nosy.
Feem ntau nosats noj rau ntawm nplooj thiab txiv hmab txiv ntoo.
Primates muaj tsawg dua thiab tsawg dua cov zaub mov, thiab dua li, lawv muaj cov neeg sib tw muaj zog dua rau cov zaub mov thiab thaj chaw muaj peev xwm - cov no yog cov plaub hau tw thiab ntev-ntev cov macaques. Cov xwm txheej no tau ua rau muaj qhov tseeb tias ntau tshaj ib nrab xyoo ntawm cov neeg ntawm nosocoids tau tsawg dua ib nrab thiab, raws li International Union rau kev txuag ntawm Xwm, yog nyob rau verge ntawm rhuav tshem.
Nthuav Qhov Tseeb
Nosach - PrimateTsis zoo li lwm tus liab thiab cov tsiaj uas pom tau hauv lub ntiaj teb. Ntxiv nrog rau nws cov yam ntxwv txawv txawv, muaj ntau tus naj npawb ntawm cov nta uas paub meej qhov tsis txawv ntawm ib lub ntsej muag liab.
- Koj tuaj yeem pom tias Kahau hauv kev npau taws tuaj yeem yog nws lub qhov ntswg liab thiab nthuav dav. Raws li ib qho kev piav qhia, xws li kev hloov pauv ua lub ntsiab lus rau hem cov yeeb ncuab.
- Cov kws tshawb fawb hais tias liab yuav tsum tau qhov ntswg loj kom tau qhov ntim ntawm cov tsiaj ua lub suab. Nrog rau kev tshaj tawm suab nrov, cov nosas qhia txhua tus ntawm lawv lub xub ntiag thiab cim thaj chaw. Tab sis qhov kev xav no tseem tsis tau txais cov pov thawj ncaj qha.
- Nosachi tuaj yeem mus kev, kov yeej kev nrug deb hauv dej, tuav lub cev ua ke. Qhov no feem ntau tsuas yog siv los ua neeg tsim txom cov tsiaj ntau, thiab tsis yog rau cov tsiaj liab, uas suav nrog liab liab.
- Kachau yog tib tug liab qaib hauv ntiaj teb uas tuaj yeem dhia dej. Nws tuaj yeem ua luam dej hauv dej ntawm qhov deb ntawm 12-20 m. Lub nosach ua luam dej zoo kawg nkaus li tus dev, daim nyias nyias ntawm nws txhais ceg hind pab nws hauv qhov no.
- Ua kom zoo nosochki nyob rau ntawm ntug dej ntawm lub cev tsis muaj dej, vim muaj cov ntsiab lus ntau ntawm cov ntsev thiab lwm yam muaj nyob rau hauv lawv, uas ua rau muaj txiaj ntsig zoo rau cov kab noj nqos noj.
Nosy liab hauv lub zeem cia
Tus liab nosach tuaj yeem pom nyob rau hauv cov xwm txheej ntuj hauv thaj chaw ntawm Proboscis Monkey Sanctuary xwm cia, uas yog nyob ze rau lub nroog Sandakan. Cov pejxeem ntawm cov liab thaum nws tau tag nrho txog 80 tus neeg. Xyoo 1994, tus tswv ntawm lub zeem cia yuav ib thaj av ntawm cov hav zoov rau kev txiav thiab kev cog qoob loo tom qab ntawm cov roj av ntawm nws thaj chaw.
Tab sis, thaum nws pom lub qhov ntswg, nws tau ntxim nyiam heev uas nws tau hloov kho nws cov phiaj xwm, tawm hauv mangroves mus rau tsiaj. Tam sim no, ntau pua tus neeg tuaj ncig ua si tuaj rau lub zeem cia txhua xyoo los saib cov liab liab tsis zoo hauv lawv qhov chaw nyob.
Thaum sawv ntxov thiab yav tsaus ntuj, nws cov neeg saib xyuas nqa pob tawb loj rau cov chaw tshwj xeeb uas muaj lawv nyiam kahau delicacy - txiv hmab txiv ntoo unripe. Tsiaj txhu, paub tab ntawm qhov tseeb tias nyob rau qee lub sijhawm lawv tau qab los noj, txaus siab tawm mus rau tib neeg thiab txawm muab lawv tus kheej duab.
Nosach hauv daim duab, nrog lub qhov ntswg loj dai rau nws daim di ncauj, tawm tsam tiv thaiv keeb kwm ntawm ntsuab thickets ntawm cov hav zoov, zoo li lom zem heev.
Hmoov tsis zoo, yog tias ntsuas tau tsis tu ncua kom tsis txhob muaj kev rhuav tshem deforestation thiab tsis txhob pib tawm tsam kev yos hav zoov ntawm cov kob ntawm Borneo, tag nrho cov dab neeg hais txog cov tsiaj tsis muaj xwm txheej tshwj xeeb yuav tsis ntev ua keeb kwm. Tsoomfwv Thaib muaj kev txhawj xeeb tshaj plaws txog qhov kev hem thawj yuav ploj mus. Kachau nkag rau hauv International Phau Ntawv Liab. Lawv tau tiv thaiv nyob rau hauv 16 thaj chaw tiv thaiv ntawm Indonesia thiab Malaysia.
Saib cov lus piav qhia
Tus liab liab lub cev yog tus tsiaj ntawm qhov nruab nrab ntawm qhov loj me, nyob ntawm poj niam txiv neej, lawv qhov hnyav tsis tshaj 20 kg thiab lub cev ntev tsis tshaj 78 cm. Yog li, qhov nruab nrab hnyav ntawm poj niam yog 8-10 kg nrog lub cev ntev ntawm 55-65 cm. Ntawm qhov hloov, tus txiv neej nyhav 15-20 kg, lub cev ntev - 73-78 cm. Raws li txoj cai, tus Tsov tus tw, tsis hais poj niam txiv neej, yog sib npaug nrog lub cev ntev.
Lub ntsiab tseem ceeb ntawm cov liab ntawm tus txiv neej yog qhov loj-pear-puab lub qhov ntswg, qis, nws qhov loj tuaj yeem ncav cuag 10 cm ntev. Qee zaum cov kabmob no ua rau ntau qhov tsis yooj yim thaum noj mov, thiab tus liab tau raug yuam kom txhawb nqa nws. Thaum kawm txog olfactory lub peev xwm ntawm lub qhov ntswg thiab nws lub hom phiaj, lub tswv yim ntawm cov kws paub tau muab faib.
Qee tus neeg sib cav tias thaum muaj kev sib cav nrog lwm tus tsiaj, lub qhov ntswg liab ntxiv ua rau tus yeeb ncuab ntshai.
Raws li lwm tus, ua tsaug rau lub cev loj loj olfactory, cov liab tau muaj peev xwm quaj nrov nrov, nws yog nrog lub suab quaj uas tus tsiaj tshaj tawm nws muaj nyob hauv ib puag ncig, yog li kos nws.
Tseem muaj lwm tus hais tias nws yog qhov tseeb los ntawm qhov loj ntawm lub qhov ntswg uas tus poj niam xaiv cov txiv neej feem ntau paub tab rau nws tus kheej thaum lub sijhawm ua niam txiv.
Lub taub ntswg ua kua yog qhov ua tshwj xeeb ntawm cov txiv neej nkaus xwb, hauv cov pojniam thiab cov tsiaj qub, tus kabmob olfactory tseem me dua, tsa, ua lub cev voos. Daim tawv nqaij ntawm lub ntsej muag yog du tsis muaj lub tsho tiv no, nrog cov xim liab daj ntseg. Sab nraub qaum paub tab yog them nrog cov plaub hau luv luv. Nws cov xim tuaj yeem tsaus xim, hauv xim av-xim av lossis xim daj ntseg ntawm txiv kab ntxwv, lossis lub teeb, ci daj lossis daj. Lub tsho tiv no ntawm lub plab yog lub teeb beige lossis xim grey.
Ntxiv nrog rau qhov ntswg, plab plab thiab loj me, muaj ob peb yam sib txawv ntxiv ntawm txiv neej. Nyob ib ncig ntawm tus txiv neej lub caj dab, plaub hau hlob zoo li ntau dua, ua ib hom dab tshos, thiab muaj cov tuab tuab thiab dub raws li tag nrho ntev ntawm tus txha nqaj qaum. Hais txog lub cev, cov nqaj zoo li tawv thiab ua kom ntev, lawv yog tusyees them nrog lub teeb grey wool. Lub hau primate muaj zog thiab tenacious, txawm li cas los xij, nws yog xyaum tsis siv, tsis zoo li cov leeg nqaij.
Chaw Nyob
Tej ntug dej hiav txwv thiab qhov chaw qis ntawm cov dej ntawm cov kob ntawm Borneo yog cov chaw nyob rau cov liab liab uas tsis muaj leej twg nyob. Cov chaw nyiam dua rau lawv yog peat bogs, hav zoov hav zoov hav zoov, hav suab hav nrog mangroves. Tsis tas li ntawd, liab tsis nce rau thaj chaw uas nyob siab dua 250 m siab dua dej hiav txwv, qhov chaw zoo tshaj plaws rau lawv yog ntug hiav txwv raws txhua lub pas dej tsis muaj dej.
Cov yeeb ncuab ntawm Nosed liab
Tsawg dua li cov liab, los ua cov tsiaj ntawm tus nab loj, eagles lossis saib xyuas lizards. Txawm hais tias muaj kev tiv thaiv ntawm cov pej xeem Kahau, lawv tseem niaj hnub raug tua los ntawm cov neeg tua tsiaj vim cov plaub muaj nqis thiab cov nqaij. Haus luam yeeb tsov txaij nyob hauv Borneo nyiam tua tsiaj txhu, thiab yuav luag tsis tua cov liab.
Vim li cas rau cov pej xeem poob
Nosachi yog cov neeg ua luam dej zoo heev nrog dav paws los pab lawv ua luam dej los ntawm cov dej nrawm. Cov dab liab nyiaj txiag kuj tseem siv cov ceg ntoo caij nplooj ntoo hlav los hla ntawm ib lub txhab nyiaj mus rau lwm tus. Ib pawg ntawm nosers ib txwm hla tus dej hauv nws seem nqaim. Qhov no tau sau tseg tsis yog tsuas yog los ntawm kev txiav txim siab ntawm yooj yim, tab sis kuj los ntawm kev nyab xeeb: cov tsiaj tuaj yeem tua nosers hla tus dej. Ib tug ntawm cov yeeb ncuab tseem ceeb ntawm cov liab no yog cov kiav txhab mavial, ib hom ntawm lub kwj deg li dej. Yog li, hla kev hauv qhov chaw nqaim ntawm cov dej ua rau cov liab ua kom tsis txhob muaj xwm txheej txaus ntshai. Txawm li cas los xij, nws yog nyob rau hauv cov chaw no uas tib neeg tsim cov choj, thiab tom qab ntawd txoj kev thiab ntau lub tsev tshwm sim ntawm no. Lub chaw uas tsim nyog rau lawv muaj kev ywj pheej los ntawm kev puas tsuaj ntawm lub hav zoov mangrove. Raws li qhov tshwm sim, nosaschi tau yuam kom hla dej hauv ntau qhov chaw txaus ntshai uas lawv tuaj yeem tuag.
Lwm qhov laj thawj rau kev rhuav tshem lub chaw nyob nosal yog kev ua txhaum cai kub tsuas thiab ua lag luam. Qhov kev ua no ua rau muaj kev ua txhaum ntawm lub sam xeeb ntawm cov hav zoov, uas ua rau nws tsis yooj yim rau tsiv pawg ntawm liab. Cov kws tshawb fawb uas saib tus cwj pwm ntawm cov pab pawg sib cais no tau tshaj tawm cov txiaj ntsig ntawm kev rho tawm. Liab tau noj tag nrho cov nplooj uas muaj thiab lwm yam khoom noj cog, thiab vim tias lawv tsis tuaj yeem txav mus rau lwm thaj chaw, lawv pib ua tshaib plab.
Kev Rhuav Hluav Taws
Ib tus neeg lub xub ntiag nyob hauv hav zoov tuaj yeem tsim kev puas tsuaj loj dua. Thaum xyoo 1990 Borneo tau raug pov tseg los ntawm hluav taws kub.Lub ntsiab tau npau taws rau lub lim piam thiab muaj kev tu siab loj heev ntawm cov hav zoov qhuav thoob plaws lub koog pov txwv. Qhov ua kom muaj hluav taws kub tsis tau teeb tsa. Tej zaum lawv qhov kev tshwm sim cuam tshuam nrog kev ua si ntawm cov neeg ua liaj ua teb uas, txhawm rau tshem thaj av rau kev ua liaj ua teb, plam tswj cov hluav taws.
Zaum no mus
Tsis zoo li ntau lwm tus liab, nosachi tsis sib raug zoo nrog tib neeg. Lawv tsis tuaj yeem muaj nyob hauv hav zoov deb ntawm dej. Qhov laj thawj rau qhov no, cov kws tshawb fawb xav txog cov ntsiab lus tsawg kawg ntawm cov ntsev thiab lwm yam minerals tawm hauv cov av xaum deb los ntawm hiav txwv thiab dej ntws, cov nroj tsuag faib tawm tsis tsim nyog pub rau noj nosoci.
Kev sim tshem cov liab ntawm Borneo mus rau lwm cov hav zoov tsis yooj yim, vim tias cov ntoo ntab raug puas thoob ntiaj teb. Cov tsiaj nyob hauv lwm cov hav zoov kuj tseem raug teeb meem ntawm kev ploj tuag, thiab thaum tsis muaj chaw nyob uas tsis muaj chaw cia siab, lawv tuaj yeem cuam tshuam loj heev.
Kahau pejxeem
Kev ua kom tsis txhob muaj dej, paug dej ntawm cov hav zoov thiab kev cog qoob loo ntawm thaj chaw uas ib zaug ua lub chaw nyob ntawm liab, ua rau muaj kev txo qis hauv lawv cov lej. Cov chaw uas seem rau txoj kev sib hais haum yog khoo ntawm cov tsiaj muaj dua ib hom loj ntev. Kahau cov tsiaj yog cov nyiam los ntawm kev yaum kev yaum. Tau 50 xyoo dhau los, tus naj npawb ntawm cov liab liab tau poob qis ib nrab, hnub no lawv cov pej xeem muaj txog 3,000 leej. Cov tsiaj tau teev nyob hauv International Phau Ntawv Liab li ploj mus.
Nrog thiab tsis muaj harem
Txiv neej nosers tsis muaj harems feem ntau yog cov hluas thiab tsis tau paub dua li cov uas twb tau txais lawv, thiab nyob hauv lwm pawg bachelor pawg.
Cov kws tshawb fawb tau pom txog qhov kev ceeb toom nyob hauv pab pawg harem. Vim tias muaj qhov tsawg dua chaw nyob, cov pab pawg tau dhau los tsis ruaj khov. Cov pojniam thiab lawv cov menyuam yaus tau nce ntxiv ntawm ib tus poj niam mus rau lwm qhov. Ntxiv rau, ntau ntau cov tub ntxhais hluas me nyuam yug tam sim no dua li ua ntej. Pom tseeb, qhov no yog vim muaj lub siab tuag ntawm cov tub ntxhais hluas nosen los ntawm kev tshaib plab thiab kab mob. Tom qab qee lub sijhawm, lub xeev ntawm cov haujlwm no yuav dhau los ua teeb meem loj. Thaum cov laus liab lub hnub nyoog laus thiab tuag, lawv cov menyuam yaus yuav tsis muaj peev xwm nce cov pej xeem. Tsis tas li ntawd, cov txiv neej hluas mus kawm bachelor pawg thaum yau dua lub sijhawm dhau los. Cov kws tshaj lij kawm txog tus cwj pwm ntawm liab tsis tuaj yeem piav qhia cov laj thawj ntawm qhov tshwm sim no, tab sis qhia tias nws tseem tuaj yeem hem kev tuag ntawm hom tsiaj. A.
Nosach (liab): lus piav qhia
Yog koj saib ntawm ib sab mus rau tus txiv neej nosach, ces qhov kev pom no yog qhov txaus luag heev. Qhov tseeb yog tias nws zoo heev ntawm tus txiv neej uas nyiam haus cawv. Tus kws txiav txim rau nej tus kheej: lub cwj pwm hauv lub ntsej muag, ob txhais tes pw ntawm koj lub hauv caug, lub ntsej muag loj ntawm lub qhov ntswg, qis qis rau ib pob, raws li cov neeg hais tias, "npias" plab. Ib daim duab ntawm no "zoo nraug" yog tam sim no nyob rau hauv pem hauv ntej ntawm koj.
Tsuas yog cov txiv neej muaj peev xwm khav theeb ntawm lub qhov ntswg loj. Lawv muaj lub qhov ntswg ntev ntev heev uas zoo ib yam li lub dib. Qhov luaj li cas ntawm "txiv neej" no ntev txog 10 centimeters lossis ntau dua. Thaum tus tsiaj nyaum pib pib npau taws lossis chim siab nrog qee yam, nws lub qhov ntswg loj tuaj thiab liab. Cov poj niam thiab cov tsiaj me tsis muaj qhov kho kom zoo nkauj zoo nkauj; lawv lub qhov ntswg tuaj yeem raug hu ua snub-nosed qhov ntev ntev.
Cov nosach (liab) yog qhov nruab nrab, thaum tus Tsov tus tw sib npaug rau qhov ntev ntawm tag nrho lub cev, uas ntev li 70-75 cm. Cov poj niam muaj ntau dua cov txiv neej nyiam dua "txiv neej", lawv lub cev ntev li 60-65 cm nrog qhov hnyav nruab nrab ntawm 10 kg. Cov txiv neej hnyav txog 20 kg.
Hauv cov neeg laus liab, lub nraub qaum yog them nrog luv tab sis tuab heev cov plaub hau. Xim tuaj yeem yog xim liab xim av, ci txiv kab ntxwv, ziab lossis cib liab. Cov pob txha tuab tuab feem ntau yog lub teeb grey nrog lub pob tw daj. Nws yog ib qho yooj yim kom paub qhov txawv ntawm cov txiv neej los ntawm poj niam tsis yog los ntawm lawv lub qhov ntswg loj; lawv muaj ib qho mane ntawm cov xim av xim dub rau lawv sab nraub qaum.
Ib puag ncig thiab thaj chaw ntawm nosoci
Cov kob ntawm Borneo nyob rau ntawm cov npe ntawm cov chaw ntawm lub Ntiaj Teb uas nyiam lawv cov tsiaj qus zoo nkauj. Los nag yog qhov chaw nyob los ntawm cov neeg sawv cev zoo ntawm lub ntiaj teb tsiaj. Kachau kuj tseem nyob hauv qhov chaw zoo no. Cov liab no hauv qhov xwm tsuas yog nyob hauv Malaysia, lawv nyob ntawm no nyob ntawm ntug dej hiav txwv thiab hav. Nosachi tsis nyob siab dua 200 m siab dua hiav txwv. Cov chaw nyiam ntawm cov tsiaj no yog hav zoov mangrove thiab dipterocarp, thiab lawv kuj tuaj yeem pom nyob ntawm hevea cog ntoo.
Lub neej ntawm liab rau thaj chaw ntuj
Nyob rau hauv qhov tsos, tus liab nosy zoo li plump thiab clumsy, tab sis kom txog thaum koj pom li cas cleverly lawv taug kev los ntawm cov ntoo. Cov tsiaj txig dhia ntawm ceg mus rau ib ceg, sib txuas ntawm lawv caj npab, qee zaum lawv txawm taug kev, zoo li tib neeg, ntawm ob txhais ceg.
Thaum tav su, cov liab tau koom nrog lawv kev ua haujlwm txhua hnub; lawv "hnub ua haujlwm" xaus nrog thawj hmo. Cov pw tsaug zog nosas tau teem rau ntawm cov ntoo uas xaiv ua ntej, tsis tau tawm hauv cov dej ntxiv mus ntev dua 15 m.
Ib pawg ntawm cov liab liab tus lej ntawm 10 txog 30 tsiaj. Tus thawj coj yog tus txiv neej laus tshaj, nyob hauv nws tus poj niam muaj txog 8-10 tus poj niam, qhov seem ntawm tsev neeg yog menyuam yaus thiab loj hlob ntawm cov hluas uas tsis tau mus txog tiav nkauj tiav nraug. Cov txiv neej npaj txhij rau mating yuav tsum tawm hauv tsev neeg, thaum cov tub ntxhais hluas poj niam nyob twj ywm. Qee lub sij hawm tsuas yog cov txiv neej uas tsis tau kis lawv cov harem sib sau ua ke hauv ib pab yaj.
Ib tus liab lub neej nyob ntev hauv cov kev mob zoo yuav muaj txog nees nkaum xyoo.
Tus dab tsis muaj noj nad yeej noj dab tsi?
Cov zaub mov tseem ceeb ntawm nosoci yog cov nplooj ntoo thiab txiv hmab txiv ntoo, hauv kev tshawb ntawm lawv tau hla ib hnub txog li ob kis lus mev. Raws li cov kws tshawb fawb, cov tsiaj ntawm cov tsiaj no siv txog 47 hom nroj tsuag, uas 30 cov nplooj yog cov, thiab 17 yog cov tua, paj lossis txiv hmab txiv ntoo.
Cov pejxeem txo
Raws li tau hais ua ntej, nosy pom nyob hauv cov tsiaj qus tsuas yog ntawm Borneo hauv Asia. Cov tub ceev xwm hauv zos tau ua ntau yam los pab khaws cov tsiaj no, tab sis txawm tias qhov no tsis tuaj yeem nres qhov kev txo qis hauv cov neeg pej xeem kahau. Raws li cov kws tshawb fawb, thoob plaws ntiaj teb muaj tsawg dua peb txhiab tus tsiaj nrog muaj qhov ntswg zoo.
Nws yog txhua yam ntawm tib neeg yam haujlwm. Cov liab nyob hauv hav zoov hav zoov, uas nyuam qhuav maj mam tab sis muaj tseeb ploj ntsej muag ntawm lub ntiaj teb. Nws yuav zoo li tias feem ntau tsis ntev los no cov Islands tuaj ntawm Borneo tau them nrog mangrove thiab rainforests, tam sim no feem ntau ntawm lawv nyob rau qee qhov chaw tau raug pov tseg lossis ua kom tiav. Kwv yees li ib puas xyoo dhau los, tib neeg tseem tsis tau muaj npe nyob rau Borneo en masse. Lub sijhawm ntawd, nws muaj peev xwm ua kom pom kev ywj pheej ntawm cov tsiaj ntau ntawm nosas. Tab sis nrog kev tuaj txog ntawm tib neeg, lub swamps tau drained, liab tau tsuas yog tsis muaj chaw nyob, vim tias lawv tau nyob ntawm lub verge ntawm ploj mus.
Kev piav qhia ntawm lub qhov ntswg
Txheeb ze rau lwm tus liab, nosas muaj qhov nruab nrab-qhov loj me.Cov. Qhov hnyav ntawm cov txiv neej yog 20 kg nrog lub cev ntev ntawm 73-76 cm, cov poj niam muaj lub cev sib dua thiab me dua: nrog qhov hnyav 10 kg, lawv lub cev ntev li ntawm 60-65 cm. Tsis hais tus txiv neej pw, tus Tsov tus tw tus tsiaj yog kwv yees li ntawm qhov ntev ntawm lub cev.
Tab sis lub ntsiab yam ntxwv txawv sab nraud txawv ntawm cov neeg laus cov txiv neej, uas tau muab lub npe rau hom, yog pear zoo li tus kabmob qhov ntswg, qhov ntev uas tuaj yeem ncav cuag 10 cm.With hais txog lub hom phiaj ntawm olfactory hloov khoom nruab nrog, kev xav ntawm zoologists tau faib.
- Raws li ib qho version, qhov nce ntau ntawm qhov loj thiab liab ntawm lub qhov ntswg hauv qhov ntswg tau chim yog txhais tau tias ntawm kev ua yeeb ncuab hem.
- Nws tseem muaj peev xwm ua tau tias lub qhov ntswg ua lub luag haujlwm ntawm hom resonator, txhim kho qhov ntim ntawm cachau quaj. Tawm suab lawv qhov kev tshwm sim hauv thaj chaw tshwj xeeb, cov liab tau khij nws li kev coj txawv txawv.
- Nws kuj tseem pom tias qhov loj me ntawm lub qhov ntswg tau ua lub luag haujlwm hauv kev xaiv los ntawm cov pojniam ntawm tus khub paub tab hauv lub caij qhib.
Ua rau lub qhov ntswg loj rau hauv lub qhov ntswg yog lub meej mom tshwj xeeb rau cov txiv neej xwb. Hauv cov maum thiab cov tsiaj hluas, lub siab ntawm tsis hnov tsw tsis yog tsuas yog me me, tab sis kuj muaj qhov sib txawv: nws yog piquantly upturned voos. Cov tawv nqaij liab qab ntawm lub ntsej muag ntawm liab liab muaj cov xim daj ua kom daj ntseg. Sab nraub qaum ntawm cov neeg laus tsiaj yog them nrog luv cov plaub hau tuab. Nws yog feem ntau pleev xim rau hauv xim liab-xim av xim nrog txiv kab ntxwv, daj daj, ochre, xim av daj. Lub plab hlaub npog nrog lub teeb grey lossis teeb beige plaub hau.
Ntxiv nrog rau lub qhov ntswg thiab qhov xav tau sib npaug ntawm lub plab, muaj lwm qhov sib txawv hauv cov tsos ntawm cov txiv neej los ntawm poj niam - tawv lub hauv ncoo uas npog nrog cov plaub hau tuab, ua qhov yooj yim dua caj dab nyob ib ncig ntawm lub caj dab, thiab qhov zoo nkauj tsaus nti nyob ntawm tus nqaj qaum. Cov ceg nqhuab hauv qhov piv rau lub cev saib disproportionately elongated thiab qhuav, them nrog lub teeb txho plaub hau. Tus Tsov tus tw, ntxiv rau ob txhais ceg, nws yog tenacious, leeg, tab sis lub qhov ntswg siv tsis siv nws.
Cov tsos ntawm cov pob qij txha uas tsis to taub yog qhov dag: qhov tseeb, kahau muaj peev xwm txav tau dexterously heev los ntawm cov ntoo, viav vias ntawm lawv sab xub ntiag thiab rub lawv cov caj npab, yog li txav ntawm ceg mus rau ceg. Feem ntau lub sijhawm cov liab siv nyiaj nyob rau ntawd. Nws tsuas yog qhov yuav tsum tau muaj dej los yog qhov tshwj xeeb ntxim nyiam hauv ntiaj teb uas ua rau lawv nqis los. Nosachi coj kev ua neej nyob niaj hnub, siv sijhawm hmo ntuj nyob hauv cov ntoo ntoo, uas tau xaiv ua ntej nyob ze ntawm tus ntug dej
Nws yog nthuav! Yuav kom kov yeej qhov kev deb me me thaum lub sijhawm hloov mus, kachau tuaj yeem mus rau ntawm tus caj npab. Thiab lawv tuaj yeem ua luam dej zoo li tus dev, pab lawv tus kheej nrog lawv cov ceg hauv qab, nruab nrog daim nyias nyias. Cov no yog cov liab nkaus xwb uas tuaj yeem dhia dej: lawv muaj peev xwm kov yeej qhov deb li ntawm 20 meters hauv dej.
Nosoca nyob hauv pab pawg ntawm 10 txog 30 tus neegCov. Ntxiv mus, nws tuaj yeem yog "tus txiv neej qws", thiab tus cwj pwm ntawm 8-10 poj niam, coj los ntawm tus txiv neej laus. Cov tswvcuab uas tseem tshuav ntawm cov pab pawg sib xyaw ua ke yog cov tsis paub tab (yog tias muaj). Los ntawm lawv cov xwm txheej, nosachi yog qhov zoo-zoo thiab tsis tshua muaj kev txhoj puab heev, tshwj xeeb yog hauv pob. Tsiaj txhu sib txuas lus tsis yog nrog kev pab ntawm lub ntsej muag, tab sis kuj nrog lub suab txawv.
Kev sib cav thiab kev tsis sib haum xeeb ntawm cov neeg hauv tsev neeg muaj tsawg tsawg thiab muaj kev cuam tshuam sai sai: kev sim los ntawm cov poj niam harem los ua tus tshaj tawm sai li sai tau los ntawm lub suab qhov ntswg uas tus thawj coj ua. Txij lub sijhawm, "coups of power" yuav tshwm sim hauv pob ntawv. Ib tug txiv neej hluas thiab muaj zog dua los ua tus tseem ceeb, ntiab tawm ib tus neeg sib tw, tshem nws ntawm nws txoj cai qub thiab cov xeeb ntxwv. Hauv cov xwm txheej zoo li no, leej niam ntawm tus tua cub tseem yoojyim rau pob.
Kev sim rau teej tus nosy tseem tsis tau ua tiav. Cov kws tshawb fawb tau taw qhia rau lawv lub peev xwm qis ntawm kev sib raug zoo, kev kawm tsis muaj peev xwm. Vim li no, tsis muaj cov ntaub ntawv hais txog cov kev pab cuam lub neej ntawm cov neeg raug txhom nosy. Hauv cov tsiaj qus, liab tau nyob tau ze li 20 xyoo, yog tias lawv tsis ua tsiaj rau cov yeeb ncuab ua ntej. Nyob rau hauv dav dav, lub sijhawm no yog txiav txim siab los ntawm qhov zoo thiab ntau ntawm cov chaw pub khoom noj nyob hauv thaj chaw faib khoom.
Nta thiab cwj pwm ntawm lub qhov ntswg
Liab thom khwm (kahau) yog ib tus tsiaj uas tsis tshua muaj neeg pom tias tsuas pom nyob ntawm Kalimantan (Borneo) cov kob, uas nyob nruab nrab ntawm Brunei, Malaysia thiab Indonesia. Kev yos hav zoov, nrog rau kev rhuav tshem nrawm, ua rau tsis muaj vaj tse nyob rau qhov nosy.
Txawm hais tias qhov tseeb tias lawv tau teev nyob rau hauv Phau Ntawv Liab, tus naj npawb ntawm cov tib neeg tau nqis sai heev, hauv tag nrho muaj tsawg dua peb txhiab kachau. Cov tsiaj ua lom zem no yog qhov muaj ntau nyob hauv cheeb tsam Sibah ze ntawm lub Hav Dej Kinabatangan.
Chaw Nyob tsiaj thom khwm qhov twg cov zaub mov tsim nyog, ntsev thiab lwm yam rau lawv cov khoom noj khoom haus yog khi, uas yog, txiv nkhaus taw ntoo, peat bogs, hav zoov hav zoov, dej tshiab. Hauv cov cheeb tsam uas nce siab tshaj hiav txwv los ntawm ntau dua 350 metres, nws tsis yooj yim sua kom ntsib tsiaj.
Qhov loj ntawm cov laus cov txiv neej tuaj yeem ncav cuag 75 cm, hnyav - 15-24 kg. Cov pojniam yog ob zaug me dua thiab ntais. Nosachi muaj tus Tsov tus tw ntev - txog 75 cm. Kohau muaj cov xim zoo nkauj heev. Saum toj no, lawv lub cev muaj lub plhaws liab, hauv qab nws yog dawb, tus Tsov tus tw thiab nqaj yog grey, lub ntsej muag kiag li tsis tuaj plaub hau, liab.
Tab sis lawv cov kev sib txawv tseem ceeb ntawm lwm hom liab nyob hauv lub qhov ntswg loj heev, lub plab loj thiab hauv lub ntsej muag liab hauv cov txiv neej laus, uas ib txwm nyob hauv lub xeev zoo siab.
Txog tam sim no, cov kws tshawb fawb tseem tsis tau los xaus ib qhov laj thawj vim li cas cov nos muaj qhov ntswg zoo li no. Qee tus neeg ntseeg tias lawv pab tsiaj thaum dhia luam dej thiab ua lub raj rau kev ua pa.
Txawm li cas los xij, cov lus nug tshwm sim, vim li cas thiaj tsis poob dej poj niam uas yog devoid ntawm lub meej mom no. Lwm tus kws tshaj lij tso rau pem hauv ntej ua ntej tias lub qhov ntswg ua rau quaj ntawm cov txiv neej thiab pab tswj lub cev kub.
Qee zaum 10-centimeter lub qhov ntswg, uas nyob rau hauv nws cov duab zoo li lub dib, cuam tshuam nrog kev noj zaub mov. Tom qab ntawd tus tsiaj yuav tsum txhawb nws nrog nws txhais tes. Yog tias tus tsiaj npau taws lossis ntxhov siab, lub qhov ntswg tau loj dua thiab hloov xim liab.
Nrog lub hnub nyoog, lub qhov ntswg ua tau loj dua thiab loj dua. Nws yog qhov nthuav tias qhov kev sib deev ncaj ncees yuav nco ntsoov xaiv ib tug txiv neej nrog lub qhov ntswg loj los txuas ntxiv cov genus. Hauv lawv tus kheej thiab cov tsiaj hluas, lub plab no muaj ntau dua snub-nosed dua li ntev.
Hauv daim duab no yog tus poj niam nosach
Lub plab loj pawg tub rog tshwm sim los ntawm lub plab loj. Nws muaj cov kab mob uas txhawb txoj kev zom khoom noj. Nws pab txhawb kom:
- kev faib tawm ntawm cov fiber ntau, qhov primate yog muab nrog lub zog uas tau los ntawm cov nroj tsuag ntsuab (tsis yog anthropoids lossis tib neeg tsis ua tiav nrog cov yam ntxwv zoo li no),
- kev nruab nrab los ntawm cov kab mob ntawm qee yam kev lom, yog li ntawd, nosasques tuaj yeem noj cov nroj tsuag uas lwm tus tsiaj tuaj yeem lom.
Txawm li cas los xij, muaj qhov tsis zoo rau qhov no:
- fermentation cov txiv hmab txiv ntoo qab zib thiab suab thaj tuaj yeem ua rau muaj ntau ntau ntawm cov roj cua hauv lub cev (ua rau lub plab), uas tuaj yeem ua rau tus tsiaj tuag,
- Nosoachi tsis txhob noj cov khoom noj cog uas muaj tshuaj tua kab mob, vim tias qhov no tua cov kab mob hauv lub plab.
Rau lawv cov thawj pom, lub qhov ntswg loj thiab lub plab, cov neeg hauv zos hu rau nosch "Dutch Dutch" rau lawv cov xwm txheej sab nrauv rau cov neeg Dutch uas ua kob ntawm cov kob.
Chaw nyob, muaj nyob
Tus dej ntawm ntug dej thiab chaw tiaj hiav txwv ntawm cov kob Borneo tsuas yog qhov chaw ntawm lub ntiaj teb uas koj tuaj yeem ntsib liab liab. Cov chaw nyob uas lawv tau xaiv ntau tshaj yog cov iav suab paj nruag, chaw dav ntawm dipterocarp hav zoov nrog lawv cov ntoo loj ntsuab, tsob ntoo cog uas nyob ib sab rau peat bogs.
Nws yog nthuav! Cov liab liab uas tsis muaj xwm txheej, xaiv qhov chaw rau lawv cov chaw nyob, muab kev nyiam mus rau ntug dej ntawm lub cev tshiab thiab dej ntws. Nws ntseeg tias qhov no yog vim muaj qee cov ntsiab lus ntawm cov zaub mov thiab ntsev hauv cov av, uas yog tus yam ntxwv ntawm thaj chaw no thiab yog qhov tseem ceeb hauv txoj kev ua noj ntawm nosal pub mis.
Hauv thaj chaw uas nyob rau thaj tsam hiav txwv sab saud 200-350 m, kachau tuaj yeem pom nyuaj.
Qhov xwm thiab kev ua neej ntawm nosach
Ntawm ib feem ntawm nosas, lawv yog cov rog thiab muaj tsiaj tsis huv, txawm li cas los xij, qhov no yog qhov sawv cev tsis tseeb. Viav vias nyob rau hauv lawv txhais tes, lawv dhia nrog enviable dexterity los ntawm ceg mus rau ceg.
Ib qho ntxiv, lawv tuaj yeem txav rau ob sab ceg rau ib qho kev deb uas muaj kev ncaj ncees. Tsuas yog gibbons thiab nosas los ntawm txhua tus liab muaj qhov peev xwm no. Hauv cov chaw qhib, lawv txav mus plaub ceg ntoo, thiab ntawm cov ntoo tuab tuaj yeem taug kev yuav luag ntsug.
Ntawm txhua qhov pib, kahau luam dej zoo tshaj plaws. Ncaj qha ntawm cov ntoo, lawv dhia rau hauv dej thiab yooj yim txav hauv qab dej ntawm qhov deb li 20 meters. Lawv ua luam dej "zoo li tus dev", thaum pab lawv hauv kev nqaj, ntawm qhov uas muaj cov kab mob me me.
Ib leej niam ntawm leej niam thaum yug los muab nws tus menyuam tso rau hauv dej, thiab tam sim ntawd nws nce mus rau ntawm leej niam lub xub pwg kom puv lub ntsws. Txawm hais tias muaj peev xwm zoo ua luam dej, tsiaj txhu tsis nyiam ua dej, feem ntau lawv nkaum hauv nws los ntawm kab tsis zoo.
Cov phooj ywg phooj ywg no tau sib sau ua ke. Qhov no yuav yog qhov khaus, uas muaj cov txiv neej laus dua thiab 7-10 poj niam, qhov seem yog menyuam yaus thiab cov tsiaj me. Los yog ib pawg ntawm cov npaj tiav-ua cov tub hluas.
Thaum ncav qhov tiav nkauj tiav nraug, Cov txiv neej raug ntiab tawm ntawm harem, thaum tus poj niam zuj zus cov poj niam nyob hauv nws. Hauv ib pawg ntawm nosers, tuaj yeem muaj txog 30 tus tsiaj. Cov pojniam pojniam laus tuaj yeem hloov lub harem ntau zaus hauv lub neej.
Thaum tsaus ntuj los yog sib faib khoom noj tshawb, pab pawg tuaj yeem ua ke. Cov ntxig sib txuas lus siv nrog tus nyooj, grunts, ntau lub suab ntswg, qw. Thaum lub suab nrov dhau los ntawm harem, tus txiv neej laus sim ua kom txhua tus muaj lub suab mos muag nrov. Monkey quarrels yog daws los ntawm kev qw: leej twg qw nrov nrov, ces yeej. Tus neeg swb yuav tsum tawm hauv kev tsis txaus ntseeg.
Tsaug zog nosaschi ntawm cov ntoo uas nyob ze qhov dej. Lawv qhov kev ua tau zoo tshaj plaws raug pom nyob rau yav tav su, thiab xaus nrog qhov pib ntawm twilight. Nws yog qhov tsim nyog tias nosoci tsis tuaj yeem nyob deb ntawm dej, vim hais tias tsis li ntawd lawv yuav tsis muaj cov khoom noj khoom haus txaus los pab lub cev.
Ib qho ntxiv, tus liab no tsis sib raug zoo nrog tus neeg, tsis zoo li ntau ntawm nws cov neeg txheeb ze. Tag nrho cov yam ntxwv muab rau lawv los ntawm cov neeg muaj qhov tsis zoo. Lawv tau piav raws li cov tsiaj qus, tus neeg ntxeev siab, ua kev phem, qeeb thiab tub nkeeg.
Txawm li cas los xij, nws yuav tsum raug sau txog qhov kev ua siab loj tshaj plaws uas lawv tiv thaiv lawv pab pawg thaum muaj kev tawm tsam los ntawm cov yeeb ncuab, nrog rau qhov uas tsis muaj kev plhom moj thiab tsis txaus siab rau lawv tus cwj pwm. Tsis tas li xwb, lawv yog cov ntse txaus.
Nosation ration
Lub hauv paus ntawm cov zaub mov ntawm liab liab yog:
- cov tub ntxhais hluas nplooj ntoo
- edible tua
- paj nrog txiv qab zib paj,
- txiv hmab txiv ntoo, nyiam dua unripe.
Feem ntau, cov “neeg tsis noj zaub ua mov” tau muab ua los ntawm cov kab menyuam, kab ntsig, thiab cov tsiaj me. Tshawb nrhiav Kachau cov zaub mov pib ntawm tus dej, maj mam tob zuj zus rau hauv hav zoov thiab mus raws thaj chaw aft. Txhawm rau kom txaus, qee zaum lawv taug kev ob peb km hauv ib hnub, thiab tsuas yog thaum yav tsaus ntuj rov qab los rau lawv thaj chaw.
Tej yeeb ncuab
Cov tsiaj loj ua ntej ntawm tsiaj me hauv tsiaj txhu tsis pom hauv Borneo. Cov yeeb ncuab tseem ceeb ntawm cov neeg tsis muaj nquam yog cov tsiaj nyaum combed uas nyob hauv mangrove swamps, hiav txwv lagoons, hauv qab qis thiab dej deltas. Lawv lurk thiab tua liab thaum lawv hla tus dej. Vim li no, nosachi, txawm tias muaj tseeb tias lawv ua luam dej txig, sim ua qhov kev hloov mus rau qhov chaw nqaim tshaj plaws hauv dej.
Tseem Ceeb! Cov pa luam yeeb uas muaj sia nyob hauv av tsis ua rau muaj kev hem thawj rau neeg: cov pej xeem ntawm cov tsiaj no me heev, ntxiv rau, lawv nyiam mus plob hav zoov rau cov tsiaj loj dua - tshis, mos lwj, npua.
Ntau zaus, kahau ua cov neeg raug tsim txom ntawm cov neeg soj xyuas loj lizards thiab pythons, hiav txwv eagles. Ib qho kev yos hav zoov tseem muaj kev phom sij rau lawv: tus txiv neej caum qab yog vim tias nqaij qab thiab zoo nkauj tuab.
Keeb kwm ntawm saib thiab piav qhia
Lub npe tag nrho ntawm liab yog qhov ntswg zoo tib yam, lossis hauv Latin - Nasalis larvatus. Qhov no primate belongs rau lub subfamily ntawm nyias-lub cev liab los ntawm liab tsev neeg. Lub npe Latin ntawm cov genus "Nasalis" yog to taub tsis muaj kev txhais lus, thiab cov tsiaj epithet "larvatus" txhais tau tias "npog ntsej muag, ua kom zoo" txawm hais tias tus liab no tsis muaj lub npog ntsej muag. Paub hauv RuNet li Kahau. Kachau - onomatopoeia, nosachi qw qee yam zoo li no, ceeb toom ntawm kev txaus ntshai.
Cov neeg thiab hom xwm txheej
Kev poob qis sai heev ntawm thaj chaw rainforest, deforestation ntawm mangroves, tso dej ntawm cov dej nyab, thiab kev cog qoob loo ntawm cov roj av ntawm qhov chaw thaj av tau ua rau tsis yog qhov kev hloov pauv ntawm huab cua huab cua ntawm Borneo.
Cov chaw nyob ntawm lub nosy kuj tseem poob qis, uas, ntxiv mus, yog kev sib tw rau cov chaw thiab khoom noj khoom haus rau cov neeg ua phem - ntev-tw thiab cov plaub-tw ntses macaques. Cov xwm txheej no, nrog rau kev yos hav zoov ntawm cov kob, tau coj mus rau qhov tseeb tias cov tsiaj ntawm ib nrab xyoo dhau los tau tsawg los ntawm ib nrab, thiab niaj hnub no nyuaj tshaj 3,000 tus neeg.
Nws yog nthuav! Tsis deb ntawm Sandakan muaj Proboscis Liab Sanctuary xwm cia, qhov chaw uas koj tuaj yeem pom nosas hauv cov xwm txheej ntuj. Keeb kwm ntawm qhov chaw no zoo kawg li.
Tus tswv tam sim no ntawm lub zeem cia hauv xyoo 1990 tau txais thaj av loj heev ntawm mangrove hav zoov rau kev cog qoob loo ntawm cov xibtes rojCov. Pom cov neeg nosy uas nyob rau ntawd, tus tswv ntawm lub npe cog tau qhov ntxim nyiam ntawm liab txawv. Nws xav paub txhua yam txog lawv txoj kev ua neej thiab tus cwj pwm. Tau kawm paub tias tsiaj txhu ze txog ntawm txoj kev ploj, nws tau hloov nws lub hom phiaj qub.
Tam sim no, es tsis txhob siv cov roj av cog cov av, qhov chaw ntawd tau yuv los ntawm thaj chaw ua si hav zoov, uas muaj txog 80 tus neeg nyob. Qhov chaw yog tsis tshua muaj neeg nyiam nrog cov neeg tuaj ncig tebchaws uas muaj lub sijhawm los saib cov liab ntawm qhov chaw yooj yim uas nyob ib puag ncig ntawm ob peb lub vev xaib. Ob zaug nyob rau ib hnub, cov rangers ntawm lub zeem cia nqa ntawm no cov pob tawb nrog cov nyiam ntawm cov nosy - txiv hmab txiv ntoo unripe. Txog lub sijhawm no, cov liab, twb tau swm nrog cov khoom noj tshiab tas li, tawm hauv hav zoov thickets hauv qhov qhib.
Raws li cov tim khawv pom, lawv tsis yog tsis yog txhua tus neeg ntshai, tab sis kuj zoo siab koom cov duab tua, tawm tsam cov nyom ntawm cov hav zoov ntsuab ntsuab. Tsoomfwv Malaysian, txhawj xeeb txog qhov xwm txheej ib puag ncig hauv Borneo tag nrho, tab tom ua kev ntsuas coj los ntsuas, ntawm lwm yam, txhawm rau tiv thaiv tag nrho kev ploj tag ntawm cov tsiaj tsis muaj peev xwm thiab tsis meej: cov tsiaj tau teev nyob hauv IWC thiab muaj kev tiv thaiv hauv thaj chaw muaj kev tiv thaiv.
Video: Nosach
Tsis muaj fossils ntawm lub nosy tau pom, pom tseeb vim tias lawv tau nyob hauv thaj chaw noo, qhov twg cov pob txha tsis zoo. Nws ntseeg tau tias lawv twb muaj nyob hauv lub Pliocene Lawm (3.6-2.5 lab lub xyoo dhau los). Hauv xeev Yunnan (Suav Teb), fossil thin-lub cev los ntawm genus Mesopithecus tau pom, uas tau pom tias yog cov poj koob yawm txwv rau nosoci. Qhov no qhia tau tias nws nyob ntawm no tias qhov chaw ntawm keeb kwm ntawm liab uas muaj cov ntswg coj txawv txawv thiab lawv cov txheeb ze nyob. Cov yam ntxwv ntawm cov pawg no yog vim kev yoog raws lub neej ntawm cov ntoo.
Cov txheeb ze uas ze tshaj plaws ntawm nosers yog lwm cov tawv nyias - snub-nosed liab (rhinopithecus, pigatrix) thiab simias. Tag nrho cov ntawm lawv yog cov tsiaj txhu los ntawm Southeast Asia, kuj yoog rau cov khoom noj cog thiab nyob ntawm cov ntoo.
Tsos thiab nta
Yees duab: Dab tsi zoo li lub qhov ntswg
Qhov ntev ntawm lub qhov ntswg lub cev yog 66 - 75 cm hauv cov txiv neej thiab 50 - 60 cm hauv poj niam, ntxiv rau tus Tsov tus tw ntawm 56 - 76 cm, uas yog kwv yees li qhov qub ntawm ob tus poj niam. Qhov hnyav ntawm tus txiv neej laus txawv ntawm 16 txog 22 kg, tus poj niam, raws li feem ntau pom hauv liab, yuav luag ob zaug me dua. Qhov nruab nrab kwv yees li 10 kg. Daim duab ntawm tus liab yog dab tuag, zoo li yog tus tsiaj muaj rog: lub vias kom lub xub pwg, hunched rov qab thiab lub plab saggy zoo. Txawm li cas los xij, tus liab txav tau zoo kawg nkaus thiab nrawm, ua tsaug rau cov leeg ntev ntev nrog cov ntiv tes ntev.
Tus txiv neej laus saib tshwj xeeb tshaj yog cov xim zoo nkauj thiab kaj. Nws lub ntsej muag uas zoo li lub ntsej muag muaj xim av daj, los ntawm qhov muag ntsiag to ntawm lub ntsej muag, thiab lub plhu sab nraud raug faus rau hauv cov hwj txwv thiab khawm ntawm plaub dab tshos. Lub ntsej muag tsis muaj plaub hau heev zoo li tib neeg, txawm hais tias daim ntaub ntawm lub khwb taub ntswg, ncav txog 17,5 cm nyob rau hauv ntev thiab npog lub qhov ncauj me me, muab nws caricature.
Cov tawv nqaij nrog cov plaub hau luv luv nyob sab nraub qaum thiab sab yog ziab, lub teeb rau ntawm lub qhov quav nrog lub ziab, thiab qhov chaw dawb ntawm lub sacrum. Qhov nqua thiab tus Tsov tus tw yog grey, daim tawv nqaij ntawm xib teg thiab taw tsuas yog xim dub. Cov pojniam yog cov me dua thiab ua tau zoo dua, nrog lub teeb nraub qaum, tsis muaj ntsej muag, thiab tseem ceeb tshaj - nrog lub ntsej muag sib txawv. Nws tsis tuaj yeem hais tias yuav zoo nkauj dua. Lub taub ntswg ntawm poj niam zoo li yog ntawm tus poj niam-yaga: tiv thaiv, nrog lub ntsej muag ntse me ntsis. Cov menyuam yaus yog qhov ntswg qhov ntswg thiab muaj xim sib txawv ntawm cov neeg laus. Lawv muaj lub taub hau xim dub thiab lub xub pwg nyom, thiab lub nqaj thiab ceg yog txho. Cov tawv nqaij ntawm cov menyuam yaus lub ntsej muag txog li ib xyoo thiab ib nrab yog xim xiav-dub.
Nthuav qhov tseeb: Los txhawb lub qhov ntswg grandiose, lub qhov ntswg muaj pob txha pob tshwj xeeb, uas tsis muaj lwm tus liab muaj.
Tam sim no koj paub tias lub ntsej muag ntswg zoo li cas. Saib seb tus liab nyob qhov twg.
Lub qhov ntswg nyob qhov twg?
Yees duab: Nosach hauv qhov xwm
Qhov ntau ntawm nosach yog txwv rau cov kob ntawm Borneo (muaj los ntawm Brunei, Malaysia thiab Indonesia) thiab cov kob me me uas nyob ib sab. Kev nyab xeeb ntawm cov chaw no yog huab cua sov, nrog me ntsis tsis pom kev hloov raws caij nyoog: qhov kub nruab nrab nyob rau lub Ib Hlis yog + 25 ° C, thaum Lub Xya Hli - + 30 ° C, lub caij nplooj ntoo hlav thiab lub caij nplooj zeeg yog cim los ntawm qhov tso dej tsis tu ncua. Nyob rau qhov muaj huab cua noo tas li, cov nroj tsuag muaj zog, muab vaj tse thiab khoom noj rau lub qhov ntswg. Liab tau nyob hauv hav zoov raws hav ntawm cov hav dej qis, ntawm peat bogs thiab hauv mangroves ntawm tus dej estuaries. Los ntawm ntug dej hiav txwv mus rau sab hauv ntawm cov kob lawv tau raug tshem tawm tsis ntau tshaj 2 km, nyob rau thaj chaw tshaj 200 m sab saud hiav txwv dej lawv tau xyaum tsis pom.
Hauv tiaj hav zoov dipterocarp ntawm cov ntoo loj dua, cov nosasquers xav tias muaj kev nyab xeeb dua thiab feem ntau nyob hmo muaj nyob ntawm cov ntoo siab tshaj plaws, qhov chaw uas lawv nyiam nyob rau qib 10 txog 20 m. dej nyob rau lub caij los nag. Nosachi tau yoog raws li ib qho chaw nyob thiab yooj yim hla cov dej ntws mus txog 150 m qhov dav. Lawv tsis yog neeg txawv teb chaws rau tib neeg lub neej, yog tias lawv lub xub ntiag tsis nkag siab, thiab populate cov cog ntawm hevea thiab xibtes ntoo.
Qhov loj ntawm thaj chaw uas lawv tsiv mus nyob yog nyob ntawm cov khoom noj. Ib pab pawg neeg tuaj yeem taug kev ntawm 130 txog 900 hectares, nyob ntawm hom hav zoov, yam tsis cuam tshuam lwm tus tuaj ntawm no. Hauv cov tiaj ua si thoob ntiaj teb uas cov tsiaj txau ua, thaj chaw tau raug txo kom tsawg 20 hectares. Ib pab tsiaj tuaj yeem mus txog 1 km hauv ib hnub, tab sis feem ntau qhov kev ncua deb no ntau npaum li cas.
Kab ntswg noj dab tsi?
Yees duab: Monkey Sock
Nosach yuav luag txhua tus neeg tsis noj zaub ua tiav. Nws cov khoom noj muaj paj, txiv hmab txiv ntoo, noob thiab nplooj ntawm cov nroj tsuag ntawm 188 hom, ntawm thaj tsam 50 yog qhov tseem ceeb. Cov nplooj ua tau 60-80% ntawm tag nrho cov zaub mov, txiv hmab txiv ntoo 8-35%, paj 3-7%. Txog rau tus neeg qis dua, nws noj kab thiab qaj. Qee lub sij hawm nws zom cov tawv ntoo ntawm qee cov ntoo thiab noj zes ntawm cov ntoo termites, uas yog cov zaub mov ntau dua li protein.
Saibxyuas nosach nyiam:
- cov neeg sawv cev ntawm tsev neeg loj ntawm Eugene, uas yog muaj nyob hauv qhov chaw tropics,
- ib tug Maduka uas nws cov noob muaj roj ntau,
- Lofopetalum Javanese pawg cog qoob loo thiab hav zoov-ua tsiaj.
- ficuses,
- durian thiab txiv nkhaus taw
- daj limoncharis thiab agapanthus paj.
Qhov tseem ceeb ntawm cov zaub mov tshwj xeeb yog nyob ntawm lub caij nyoog, txij lub Ib Hlis mus txog Lub Tsib Hlis, nosachi noj txiv hmab txiv ntoo, txij lub Rau Hli mus txog Kaum Ob Hlis - cov nplooj. Ntxiv mus, nplooj yog nyiam los ntawm cov tub ntxhais hluas, nyuam qhuav nthuav tawm, thiab paub tab yuav luag tsis noj. Nws pub rau tus kheej tom qab pw tsaug zog thaum sawv ntxov thiab tsaus ntuj, ua ntej tsis tsaug zog. Nruab hnub, cuam tshuam rau cov khoom noj txom ncauj, tawg thiab ntxo cov pos hniav kom lub plab zom mov yooj yim dua.
Lub taub ntswg muaj lub plab me tshaj plaws thiab lub plab hnyuv ntev tshaj plaws ntawm txhua qhov nyias nyias. Qhov no qhia tau tias nws nqus tau cov khoom noj zoo heev. Tus liab yuav nqa cov zaub mov zaum ob qho thawb thiab rub cov ceg rau nws tus kheej, thiab dai ntawm nws ob txhais tes, feem ntau ntawm ib qho, vim tias lwm tus yuav noj mov.
Cov yam ntxwv ntawm tus cwj pwm thiab kev ua neej
Yees duab: Qhov ntswg
Raws li monfits dlej liab, nosachi nquag thaum nruab hnub thiab pw thaum hmo ntuj. Cov pab pawg pw hauv cov ntoo ze, nyiam qhov chaw ze ntawm dej. Tau noj thaum sawv ntxov, lawv mus rau hauv hav zoov kom mus taug kev, los ntawm qee lub sijhawm lawv so lossis noj mov. Thaum tsaus ntuj, lawv rov qab los dua rau hauv dej, qhov chaw uas lawv noj ua ntej mus pw. Nws twb tau kwv yees tias 42% lub sijhawm siv sijhawm so, 25% taug kev, 23% ntawm zaub mov noj. Lub sijhawm so ua ke tau faib ua si (8%) thiab txhuam hniav (2%).
Nosas txav rau hauv txhua txoj kev muaj:
- galloping
- dhia deb, thawb nrog lawv ko taw,
- ua viav vias rau ntawm cov ceg, pov lawv cov cev nyhav rau lwm tsob ntoo,
- tuaj yeem dai thiab txav mus ncig cov ceg hauv lawv txhais tes yam tsis muaj kev pab ntawm cov ceg, zoo li acrobats,
- tuaj yeem nce qhov ntaiv rau tag nrho plaub ceg ntoo,
- lawv taug kev ntsug, tsa lawv txhais tes nce hauv dej thiab av ntawm cov nroj tsuag ntom ntom ntom ntom ntoo, uas yog yam ntxwv tsuas yog neeg thiab gibbon,
- ua luam dej kom zoo - cov no yog cov ua luam dej zoo tshaj plaws ntawm cov tsiaj.
Kev tawm tsam ntawm kev siab phem tseem yog lawv lub cev muaj peev xwm. Nws ntseeg tau hais tias lub qhov ntswg ua kom lub suab nrov ntawm tus txiv neej thaum lub caij mating thiab nyiam ntau tus khub. Lwm qhov version - pab kom yeej hauv txoj kev tawm tsam rau kev coj noj coj ua, uas muaj hauv overtaking tus nrog sib ntaus. Nyob rau hauv txhua rooj plaub, cov xwm txheej pom meej nyob ntawm qhov loj ntawm lub qhov ntswg thiab cov txiv neej tseem ceeb hauv pob yog qhov ntswg feem ntau. Lub suab quaj tsis zoo ntawm nosers, uas lawv tso tawm thaum muaj kev phom sij lossis thaum lub rut, kis mus deb - 200 metres. Lawv muaj kev txhawj xeeb lossis zoo siab heev qhov zoo li ib pab tsiaj ntawm geese, thiab quaj qw. Nosocas muaj hnub nyoog txog 25 xyoos, poj niam nqa lawv cov menyuam thawj zaug thaum muaj hnub nyoog 3 - 5 xyoos, cov txiv neej ua leej txiv thaum 5 - 7 xyoo.
Qhov tseeb nthuav: Muaj ib hnub, lub qhov ntswg, uas tau khiav tawm ntawm tus neeg yos hav zoov, ua luam dej rau 28 feeb nyob rau hauv dej, yam tsis muaj sab nraud. Tej zaum qhov no yog qhov kev kub siab, tab sis lawv yeej ua luam dej 20 metres hauv qab dej.
Kev qauv thiab rov ua dua tshiab
Yees duab: Hatchling Cub
Nosachi nyob rau hauv cov tsiaj me muaj raws ntawm tus txiv neej thiab nws tus txiv neej liab, lossis tsuas yog txivneej. Cov pawg muaj 3-30 liab, yog tus ruaj khov, tab sis tsis sib txawv thiab cov tib neeg, cov txiv neej thiab poj niam, tuaj yeem txav tawm ntawm ib tus mus rau lwm qhov. Qhov no yog los ntawm lub zej zog lossis txawm tias pawg neeg koom nrog ntawm ib pab pawg thaum hmo ntuj. Lub Nosachi yog qhov xav tsis thoob uas tsis yog kev txhoj puab heev, txawm mus rau lwm pab pawg. Lawv tsis tshua muaj kev sib ntaus sib tua, nyiam xaiv los qw ntawm tus yeeb ncuab. Tus txiv neej tseem ceeb, ntxiv rau kev tiv thaiv nws tus kheej los ntawm cov yeeb ncuab sab nraud, saib xyuas cov kev cai ntawm kev sib raug zoo hauv pob thiab txhawm rau sib cav sib ceg.
Hauv cov pab pawg muaj cov thawjcoj zej zog, tus txiv neej tseem ceeb. Thaum nws xav kom nyiam tus poj niam, nws tau quaj heev thiab ua kom pom tus qau. Daim tawv nqaij daj daj liab dub thiab daj liab ntev heev qhia meej rau nws qhov kev xav tau. Los yog cov xwm txheej tseem ceeb. Ib tug tsis cais tus ntawm. Tab sis lub suab txiav txim tseem nyob ntawm tus poj niam, uas tshem nws lub taub hau, hle nws daim di ncauj thiab ua lwm yam kev coj ua, ua rau pom tseeb tias nws tsis tawm tsam kev sib deev. Lwm tus tswvcuab ntawm pawg neeg tuaj yeem cuam tshuam hauv tus txheej txheem, feem ntau, nosachy tsis ua raws li kev coj ncaj ncees nruj me ntsis hauv qhov teeb meem no.
Kev yug me nyuam tsis nyob ntawm lub caij thiab tshwm sim thaum twg los tau thaum tus poj niam npaj rau qhov no. Tus poj niam yug tau ib tus menyuam, tsawg kawg yog ob tug menyuam nrog sib nrug kwv yees li 2 xyoos. Qhov hnyav ntawm cov menyuam tshiab yog li 0.5 kg. Rau 7-8 lub hlis, lub cub haus mis nyuj thiab caij tsheb rau tus niam, tuav nws lub tsho loj. Tab sis kev sib raug zoo ntawm tsev neeg tau txuas ntxiv rau qee lub sijhawm tom qab tau txais kev ywj pheej. Cov menyuam yaus, tshwj xeeb tshaj yog cov menyuam yug tshiab, txaus siab rau kev saib xyuas thiab saib xyuas ntawm tus so ntawm tus poj niam, uas tuaj yeem hnav lawv, mob stroke thiab zuag lawv.
Qhov tseeb nthuav: Nosachi yog phooj ywg zoo rau lwm tus liab uas lawv yog cov neeg nyob ze hauv cov ntoo ntawm ntoo - ntev-tailed macaques, nyiaj langurs, gibbons thiab txiv hmab txiv ntoo, tom ntej no uas lawv txawm txiav txim siab rau hmo ntuj.
Tus neeg zov lub thom khwm
Yees duab: Nosach los ntawm Phau Ntawv Liab
Nosach tau teev nyob rau hauv IUCN Red List raws li "hom kev hem thawj" thiab CITES daim ntawv thov txwv thoob ntiaj teb kev lag luam hauv cov tsiaj no. Qee qhov chaw liab nyob hauv qhov chaw tiv thaiv chaw ua si hauv tebchaws. Tab sis qhov no tsis tas yuav pab vim muaj kev sib txawv hauv kev cai thiab tus cwj pwm sib txawv ntawm cov xeev rau kev txuag xwm. Yog tias nyob hauv Sabah qhov kev ntsuas no tau tso cai tswj hwm tus naj npawb ruaj hauv pawg hauv zos, tom qab ntawd hauv Indonesian Kalimantan, cov pej xeem hauv thaj chaw muaj kev tiv thaiv tau raug txwv.
Xws li cov kev ntsuas nrov raws li kev yug tsiaj hauv zoos thiab tom qab tso tawm mus rau hauv cov xwm txheej hauv qhov no tsis ua haujlwm, vim nosachi tsis muaj sia nyob hauv kev poob cev qhev. Tsawg kawg ntawm qhov chaw nyob. Cov teeb meem nrog tus neeg tsis muaj peev xwm yog tias lawv tiv taus kev ua qhev tsis zoo heev, nws muaj kev ntxhov siab thiab ua nrawm rau hauv cov zaub mov. Lawv yuav tsum tau lawv cov zaub mov noj hauv ntuj thiab tsis paub txog kev hloov chaw.Ua ntej qhov kev txwv ntawm kev muag cov tsiaj tsis tshua muaj tuaj rau hauv kev yuam, ntau nosoci raug coj mus rau zoos, qhov chaw uas lawv txhua tus tuag ua ntej 1997.
Nthuav qhov tseeb: Zaj dab neeg hauv qab no yog ib qho piv txwv ntawm cov tsiaj txhu tsis muaj kev tiv thaiv zoo. Hauv lub tiaj ua si lub teb chaws ntawm Kaget liab, uas muaj li ntawm 300, tau ploj tag nrho vim muaj kev ua liaj ua teb tsis raug cai ntawm cov neeg hauv zos. Qee qhov tuag los ntawm kev tshaib plab, 84 tus neeg tau raug ntiab tawm mus rau thaj chaw tsis muaj kev tiv thaiv thiab 13 ntawm lawv tuag los ntawm kev ntxhov siab. Lwm 61 cov tsiaj raug coj tuaj rau hauv lub chaw ua si, qhov twg 60 feem pua tuag hauv 4 lub hlis tom qab ntes. Vim li cas yog tias ua ntej txoj kev tsiv teb tsaws chaw tsis muaj kev soj ntsuam cov phiaj xwm kev kos, tsis muaj chaw nyob tshiab. Kev ntes thiab tsheb thauj mus los ntawm nosy tau kho tsis muaj kev noj haus, uas yuav tsum muaj nrog kev sib raug zoo nrog hom tsiaj no.
Nosach nws tsuas yog yuav tsum tau hloov kho tus cwj pwm mus rau kev tiv thaiv ib puag ncig ntawm lub xeev thiab kom muaj kev lav phib xaub rau kev ua txhaum ntawm kev tswj hwm kev tiv thaiv hauv thaj chaw tiv thaiv. Nws tseem txhawb nqa tias cov tsiaj lawv tus kheej pib hloov kho lub neej ntawm kev ua teb thiab tuaj yeem noj nplooj ntawm txiv maj phaub xib teg thiab hevea.